مسجد جامع یزد

اغلب اوقات راهنمایان گردشگری  در توضیحات مربوط به کتیبه سوره فتح به اسم خطاط و اینکه چه خوابی دیده و چگونه این کتیبه را نوشته است ، بسنده میکنند. البته منظورم این نیست که این مطالب اهمیت ندارند ،بلکه راهنمایان میتوانند با اضافه کردن چند سطر دیگر به توضیحاتشان آن را تکمیل کرده و عظمت کتیبه سوره فتح را نشان دهند.

نکته ای که من میخواهم به آن اشاره کنم ، طول کتیبه و اهمیت دقت در نوشتار کتیبه است . زیرا خطاطی برای کتیبه ای که بیشتر از صدو پنجاه متر طول داشته ،خود امر قابل توجهی است و مهمتر از آن ، ساخت کتیبه با کاشی معرق است.

اگر کتیبه با کاشی هفت رنگ ساخته شده بود ، میتوانستیم کاررا راحتتر قلمداد کنیم بطوریکه خطاط ،سوره را برروی کاشی خام مینوشت و پس از پخت ،کاشیکار آن را کنارهم میچسباند تا کتیبه شکل بگیرد.

اما زمانی که اسم کاشی معرق پیش میآید ، کار چند برابر میشود ، بطوریکه بعد از نوشتن خطاط ، باید کاشی را به شکل خطوط و نقش حاشیه بتراشند و سپس آنها را با دقت فراوان کنار هم بچینند و پشت آن را با ملات پر کنند و ...

اگر فقط تراشیدن کاشیها را در نظر بگیریم ، باید حساب آماده سازی مواد ، رنگزنی ، لعاب دادن ، پختن کاشی و از همه مهمتر تراشیدن کاشی طبق خطوط و نقشها را در نظر بگیریم ،آنهم برای کتیبه ای بطول 150 متر.

تصویر زیر شروع کتیبه در ابتدای ایوان را نشان میدهد :

همانطور که در تصویر فوق ملاحظه میکنید ، سوره فتح از سمت راست و ابتدای ایوان شروع میشود و با طی کردن مسافتی در حدود 150 متر در همین نقطه پایان میپذیرد .

البته ذکر این نکته ضروری است که در حدود 50 متر از این کتیبه در زمان قاجار و برای گسترش حیاط مسجد از مربع به مستطیل ، تخریب شده که تکه ای از آن هنوز موجود است و از آن نگهداری میشود.

تصویر زیر وضعیت کتیبه موجود و کتیبه تخریب شده را نشان میدهد:

متأسفانه از ابتدای آیه 21 سوره فتح تا میانه آیه 29 (آیه آخر) بدلیل گسترش حیاط تخریب شده است.

تصویر زیر قسمت آخر آیه 20 و ابتدای آیه 21 سوره فتح را در سمت چپ ایوان نشان میدهد .

تصویر زیر قسمت انتهایی سوره را در سمت راست ایوان نشان میدهد .