مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر یزد در سال 1313 شمسی با شماره 206 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر یزد در سال 1313 شمسی با شماره 206 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مسجد جامع یزد

دوستان عزیز و همراه به وبلاگ مسجد جامع یزد خوش آمدید:

با توجه به تعطیلی میهن بلاگ، وبلاگ مسجد جامع یزد از آدرس mosque.mihanblog.com به آدرس mosquee.blog.ir انتقال یافت.


با تشکر: مجتبی کارگر

آخرین نظرات
نویسندگان

۲ مطلب در شهریور ۱۳۸۹ ثبت شده است

 

رساله ماکسیم سیرو ، بی تردید یکی از کاملترین تحقیقاتی است که در مورد مسجد جامع یزد انجام شده و میتواند ما را در بهتر شناختن دوره های تاریخی مسجد یاری نماید .

 

 

 

 

 

 

نقشه زیر توسط ماکسیم سیرو در حدود سالهای 1315 و 1316 هجری شمسی (1937 میلادی) تهیه شده است . در این نقشه دوره های ساخت مسجد به خوبی تفکیک و با هاشورهای متفاوت نشان داده شده است .

 

 

 

نقشه مسجد جامع یزد

 

در قسمتهای بعدی به بررسی دوره های تاریخی مسجد به همراه عکس و توضیحات میپردازیم.

 

 

-----------------------

 

 

منابع :

 

 

نقشه : کتاب یادگارهای یزد ، تدوین ایرج افشار – جلد دوم

 

برای شناخت بیشتر ماکسیم سیرو (Maxime Siroux) به صفحه زیر بروید :

 

 

 

ماکسیم سیرو

 

 

 

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۸ شهریور ۸۹ ، ۱۹:۳۱
مجتبی کارگر

 

ارتباط تنگاتنگ قنات زارچ با مسجد جامع یزد ،ما را بر آن داشت تا در این مبحث آشنایی مختصری با برخی ویژگیهای تاریخی و فنی این قنات داشته باشیم .

در مورد ویژگیهای کلی قناتها و اهمیت آنها به عنوان رگ حیات شهر ،مقالات و کتابهای زیادی نوشته شده و ما از تکرار آنها پرهیز میکنیم و مستقیما به دنبال موضوع اصلی یعنی قنات زارچ میرویم .

در ابتدا باید قنات زارچ را از نظر نوع مسیر و طولانی بودن ،شاهکاری دانست زیرا طول مسیر اصلی ، همراه با شاخه های آن حدود 80 کیلومتر است . باید توجه کرد که این عدد در بعضی منابع کمتر و در بعضی منابع بیشتر ذکر شده است ، برای مثال در یکی از منابع نوشتاری ،عددی در حدود 120 کیلومتر ذکر شده که به نظر اغراق آمیز می آید . البته این قنات دارای سند مالکیت است و با مراجعه به آن میتوان طول اصلی مسیر قنات را بدست آورد .

مبدأ قنات در حوالی روستای فهرج است که پس از طی روستاهایی مانند خویدک ،دهنو و اکرمیه وارد شهر یزد گردیده از محلات مختلف شهر از جمله میدان امیر چقماق عبور کرده و پس از گذر از مسجد جامع ،از شهر یزد خارج و بطرف زارچ حرکت میکند. مسیر دقیق قنات بر اساس مندرجات ثبت شده در حدود و مشخصات قنات در سند مالکیت آن آمده است.

در تصویر زیر میتوانید موقعیت فهرج و زارچ را نسبت به یزد درک کنید :

قنات زارچ

 

مجموعه مطالعات تاریخی در باره قنات زارچ ، این احتمال را تقویت میکند که زمان بهره برداری از این قنات در حدود سالهای 1300 میلادی است . در تاریخچه مسجد جامع یزد نیز ذکری از این قنات به میان آورده شده است بطوریکه نوشته است : ...... در قرن چهارم هجری ابوعلا کالنجار پایاب بر مسجد جامع ساخت که قنات زارچ از میان آن میگذشته .....

 

 

آبدهی زیاد این قنات ،همیشه مورد توجه بوده و همیشه سهم وقفی آب این قنات ، از قناتهای دیگر بیشتر بوده است . مادرچاه قنات زارچ در حدود 80 متر عمق دارد که 4 متر از آن داخل سفره های آب زیر زمینی است .

 

 

قنات زارچ دارای سه سرشاخه به نامهای شور ، شیرین و ابراهیم خویدکی است که در زمان حاضر فقط شاخه شور این قنات فعال است و دو شاخه دیگر بدلیل افت سطح آب زیر زمینی کم آب و سپس خشک شده اند.

 

 

تعداد میله چاههایی که در طول این سه شاخه حفر شده است بیش از یک هزار حلقه تخمین زده میشود که در نوع خود بینظیر است .

 

 

در تصویر زیر نمونه میله چاههای حفر شده برای قناتها را ملاحظه میکنید :

 

 

قنات

 

از سه سرشاخه قنات زارچ ، دو شاخه آب شور و شیرین وارد شهر یزد میشوند . تصویر زیر چگونگی ورود و خروج این دو شاخه را به شهر یزد مشخص میکند.

 

 

 

مسیر قنات زارچ

 

 

 

 

اگر موقعیت مسجد جامع را در تصویر بالا بزرگتر کنیم ، متوجه میشویم که شاخه شور قنات زارچ از پایاب مسجد جامع یزد میگذرد . این پایاب در حدود 60 پله دارد که دسترسی به آب قنات را میسر میکند.

 

 

(دلیل شوری آب این شاخه این است که ،مادرچاه در منطقه آب شور قرار گرفته و آب آن نسبت به دو شاخه دیگر دارای کیفیت نا مطلوب تری است و به اصطلاح محلی لب شور است.)

 

 

در تصویر زیر موقعیت مسجد جامع و قنات زارچ ،با وضوح بیشتری نمایش داده شده است :

مسیر قنات زارچ در یزد

 

 

 

 

در تصویر زیر مسیر دسترسی به قنات زارچ در مسجد جامع یزد را مشاهده میکنید :

 

پایاب قنات زارچ

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

توضیحات

  برای آگاهی از مشکلات قنات زارچ به مقاله سازمان میراث فرهنگی مراجعه نمایید ، در حال حاضر عمده ترین مشکل قنات زارچ ، آلوده شدن به فاضلابهای عفونی و مملو از مواد خطرناک و بیماریزا از طرف بیمارستان گودرز یزد میباشد .

 

 منابع
 

1-     عکسها : پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی یزد

2-     مسیر یابی قنات زارچ : امور مطالعات منابع آب ، شرکت سهامی آب منطقه ای یزد. نقشه شماره 68

3-     مقاله سازمان میراث فرهنگی با عنوان – بررسی ویژگیهای تاریخی و فنی قنات زارچ یزد – بهار 1380

4-     گزیده مقالات قنات ، جلد یک ، شرکت سهامی آب منطقه ای یزد.

 

 

 حق تکثیر
امانتداری و اخلاق مداری – در هنگام استفاده از مطالب وبلاگ ، ذکر منبع را فراموش نکنید.

 

 

۲ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ شهریور ۸۹ ، ۱۹:۲۳
مجتبی کارگر