شناخت تصویری مسجد جامع یزد - سردر اصلی (قسمت اول)

 

یکی از ویژگیهای مهم مسجد جامع یزد ، سردر آن است که از آن به عنوان ، بلندترین سردر مساجد ایران  یاد میشود .

قبل از بررسی تصویری سردر مسجد جامع یزد ، لازم است دو نکته را در نظر داشته باشید:

1-     نکته اول اینکه : متأسفانه در برخی از کتابها ،در مورد ارتفاع سردر و مناره ، اغراق شده و تا ارتفاع 80 متر نیز ذکر شده است ، اما واقعیت این است که ارتفاع سردر و مناره ها در حدود 52 متر (47 متر) است .

2-     نکته دوم اینکه : زمانیکه اسمی از بلندترین سردر مساجد ایران برده میشود ، باید ارتفاع مناره ها را از سردر اصلی ، تفکیک کنید . یعنی سردر مسجد جامع یزد ، که ارتفاع آن بیش از  28 متر است را بلندترین سردر مساجد ایران بدانید ، به عبارتی بهتر : سردر بدون مناره ها .

(در رابطه با همزمان ساخته شدن مناره ها با سردر ، اختلاف نظرهایی وجود دارد ، زیرا عده ای معتقدند ، ساخته شدن مناره ها برروی سردر در دوره های بعد ،از نظر سازه و معماری غیر ممکن است. این مبحث برای حل اختلاف ، نیاز به شناختی عمیق از سازه سردر دارد که متأسفانه ،تا بحال کسی برروی این موضوع تحقیقی انجام نداده است.)

منظور از نوشتن این مطلب ، مرور کتیبه های قرآنی و نوشته های موجود بر سردر مسجد نیست ، زیرا در کتاب یادگارهای یزد / تدوین ایرج افشار ، بصورت واضح ، تمامی آیات و اسامی نقش گرفته برروی سردر ، خوانده شده و ذکر شده است . در این مطلب بیشتر قصد داریم ، سردر را از نظر تصویری و تاریخی بررسی کنیم .

(در مورد تاریخ سردر مسجد جامع یزد و اینکه در چه مرحله ای به بنا افزوده شده ،مطلبی تحت عنوان تاریخچه تصویری مسجد جامع یزد، آماده شده که بزودی در وبلاگ قرار خواهد گرفت )

 

اکنون به بررسی تصویری سردر مسجد جامع یزد میپردازیم .

عکس زیر نمای سردر را در سالهای اخیر به نمایش میگذارد .

این سردر که اکنون بهترین نماد شهر یزد به حساب میآید ، سختیهای فراوانی را مخصوصا در طول 150 سال اخیر ، متحمل شده است . این مطلب را میتوان به کمک تصاویر قدیمی منتشر شده از مسجد جامع یزد ، درک کرد.

 

 

در ادامه چند تصویر قدیمی را از سردر مسجد جامع یزد ، مشاهده میکنید :

 

 

(تاریخ ذکر شده برای عکسها ، دقیق نیستند و ممکن است یک یا دوسال با واقعیت متفاوت باشند )

تصویر زیر ،توسط رابرت بایرون و درحدود سالهای 1311 شمسی و یا 1933 میلادی گرفته شده :

 

 

تصویر زیر ،توسط گروه معماری به سرپرستی ماکسیم سیرو  در سال 1315 شمسی و یا 1937 میلادی گرفته شده :

 

 

تصویر زیر ،توسط آرتور پوپ گرفته شده که در کتاب معروف بررسی هنر ایران (جلد چهارم - چاپ دانشگاه آکسفورد-صفحه 439 و یا جلد هشتم از همین کتاب-چاپ بنیاد پهلوی-صفحه 439) به چاپ رسیده است .(مقایسه کنید با تصویر رابرت بایرون)

(متأسفانه تصویر زیر در کتاب یادگارهای یزد ، برعکس چاپ شده است.)

 

تصویر زیر نیز،توسط آرتور پوپ تهیه شده که در کتاب معروف بررسی هنر ایران (جلد دوم-صفحه 1091-چاپ بنیاد پهلوی) به چاپ رسیده است.

 

 

 

تصویر زیر جزئی از آرشیو عکسهای مرحوم محمود مشروطه است که متعلق به سال 1323 شمسی است .(مقایسه کنید با تصویر ماکسیم سیرو )

 

 

طبق بررسی که قبلا در مطلبی تحت عنوان (تحلیل تاریخی، اجتماعی مسجد جامع یزد ) انجام دادیم ، مشخص است که از حدود سالهای 1300 به بعد ، موج خرابیهای گسترده ای ، آثار تاریخی را نه تنها در یزد ، بلکه در تمام ایران فرا گرفته است.

 

 

در قسمتهای بعدی به تجزیه و تحلیل و ارائه تصاویر بهتری از سردر مسجد جامع یزد ، میپردازیم .

 

 

---

 

 

 

توضیحات

برای شناخت بیشتر آرتور پوپ به این صفحه مراجعه نمایید.

برای شناخت بیشتر رابرت بایرون به این صفحه مراجعه نمایید.

  محمود مشروطه : زنده یاد محمود مشروطه هنرمند سینما و تئاتر است که در سال 1298 در یزد متولد و در سال 1383 چشم از جهان فرو بست . وی دارای یکی از غنی ترین آرشیوهای عکس و اسلاید در موضوعات گوناگون ، به ویژه از شهر یزد است .

اطلاعات بیشتر درباره محمود مشروطه را از اینجا بیابید.

 

جهت اطلاع از نوشته ها و کتیبه های قرآنی نقش بسته برروی سردر مسجد جامع یزد به کتاب یادگارهای یزد ،تدوین ایرج افشار ، جلد دوم  مراجعه نمایید .

 

 

 

 منابع

 سبک شناسی معماری ایرانی تألیف دکتر محمد کریم پیرنیا / تدوین دکتر غلامحسین معماریان .

 

 

 حق تکثیر

امانتداری و اخلاق مداری – در هنگام استفاده از مطالب وبلاگ ، ذکر منبع را فراموش نکنید.