در مقایسه قبلی عکسی را که رابرت بایرون 80 سال پیش از جلوی ایوان گرفته بود را با عکسی که یکسال پیش از همان مکان گرفته شده بود مقایسه کردیم .
در این مبحث در میان عکسهای رابرت بایرون ، یک عکس از گنبد انتخاب شده که با عکس کنونی گنبد مسجد جامع یزد مقایسه میکنیم .
همانطور که قبلا گفته شد ، عکس زیر توسط رابرت بایرون در سال 1933 میلادی/1311 شمسی گرفته شده است :
این عکس به خوبی وضعیت گذشته گنبد و مکانی که اکنون کتابخانه وزیری قرار دارد را نشان میدهد ، اگر به میانه پشت بندهای شبستان (طنبی – تنبی ) مسجد جامع توجه کنید ، متوجه میشوید که قبلا ساختمانی در مجاورت مسجد قرار داشته که ویران شده و برای جلوگیری از رانش دیوار شبستان مسجد ، پشت بندها به آن اضافه شده اند.
حال به بحث اصلی که مقایسه گنبد است میپردازیم :
عکس زیر در سال 2010 میلادی / 1389 شمسی از گنبد گرفته شده است.
در عکس رابرت بایرون سه نکته قابل مقایسه با عکس کنونی گنبد دیده میشود :
1- در قسمت لایه رویی گنبد بعضی از کاشیها نیاز به مرمت داشته که به سبک قدیم مرمت شده اند .
2- در قسمت ساق گنبد کاشیکاری موجود نیست که بعدا در مرمت کتیبه ای با عبارتهای الملک الله و الله اکبر اضافه شده است . البته نمیتوان گفت قبلا کاشیکاری وجود داشته یا نه و باید به اسناد تاریخی مراجعه شود .
3- ارتفاع پنجره ها در عکس قدیمی زیاد است که در مرمتهای بعدی ، ارتفاع پنجره ها کاهش یافته است .
نکته جالبی که در ساق گنبد میتوان دید ، وجود حفره هایی است که قبلا برای بستن داربست استفاده میشده است.
در دو عکس زیر مکان سه مقایسه انجام شده در مطلب فوق مشخص شده است.
عکس سال 1311 شمسی
عکس سال 1389 شمسی
----------------------------------------------------------
اصطلاحات :
طنبی یا تنبی : این کلمه از نظر صحت املایی به هر دو صورت در کتابها ذکر شده است . برای مثال مراجعه کنید به پاورقی صفحه 234 در کتاب سبک شناسی معماری ایرانی دکتر محمد کریم پیرنیا و یا مراجعه شود به قسمت مسجد جامع یزد (صفحه 109) کتاب یادگارهای یزد (جلد دوم) تألیف ایرج افشار .
جهت بررسی کلمه از نظر معنایی مراجعه شود به کتاب سبک شناسی معماری ایرانی دکتر محمد کریم پیرنیا پاورقی صفحه 234 – همچنین در همان منبع مراجعه شود به صفحه 352 ، معنی کلمه تنابه و صفحه 355 ، معنی کلمه طنبی.
