اگر در قسمتهای قبل با ما همراه بوده‌اید، مشاهده کردید که هفت مکان را نام بردیم که رابطه تنگاتنگی با مسجد جامع یزد داشته‌اند.
در ادامه به بررسی چهارمین بنا، یعنی قبه دوازده امام یزد میپردازیم.
* * * قبه دوازده امام (شماره ثبت ۲۰۷).
(موقعیت این بنا در تصویر فوق، با شماره ۴ مشخص شده است).
در تصویر زیر موقعیت قرارگیری قبه دوازده امام را نسبت به مسجد جامع یزد بهتر درک می‌کنید:
قبه دوازده امام، با سابقه تاریخی درخشانی که دارد، یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر یزد است که از شهرت زیادی نیز برخوردار است. جالب است که ماکسیم سیرو در مقدمه رساله مسجد جامع یزد نوشته :
«اکثر سیاحان و گردشگران که از اروپا روانه ایران شده‌اند، به مسجد جامع یزد بی توجهی کرده‌اند و بیشتر به بنایی به نام دوازده امام پرداخته‌اند. ».
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که این بنا نزد پژوهشگران معماری اسلامی جهان به خوبی، شناخته شده است.
درباره این بنا، کتابی سودمند به چاپ رسیده است که تاریخچه آن را چه از لحاظ معماری و چه از لحاظ اجتماعی و حکومتی به خوبی بررسی کرده است. (دکتر رضا ابویی/هزار سال استواری).
در رابطه با سازندگان این بنا، در این کتاب نوشته شده:
(افرادی که قبه به دست آن‌ها ساخته شده دو تن از سرهنگان آل‌بویه هستند که نام آن‌ها یک بار در کتیبه آهنی دروازه حظیره به نقل از مرحوم مجدزاده صهبا و نیز مرحوم عباس اقبال «امیر مسعود بهشتی ابوالنجم بدر و امیر مظفر ابو یعقوب اسحق» آمده و یک بار بر اساس متن کتیبه قبه و به ترتیب لف و نشر یاد شده «امیر جلیل بهشتی ابوالنجم بدر و امیر مظفر ابویعقوب اسحق» درج شده است. این دو نفر از فرزندان ابراهیم ینال (اینال) و در حقیقت برادرزادگان طغرل بیک سلجوقی هستند/هزار سال استواری/صفحه ۲۹)
در ادامه میتوانید، تصاویری از این بنا را مشاهده نمایید.
در تصویر زیر میتوانید وضعیت این بنا را در سال ۱۳۱۷ شمسی، مشاهده کنید:
این تصویر توسط آرتور پوپ تهیه شده که در کتاب معروف بررسی هنر ایران به چاپ رسیده است.
تصویر زیر مربوط به سال ۱۳۸۹ شمسی، می‌باشد (مقایسه کنید با تصویر سال ۱۳۱۷).
همچنین در عکس هوایی زیر که در سال ۱۳۳۵ شمسی، توسط روسها تهیه شده، موقعیت این بنا مشخص شده است. با توجه به عکس زیر، مشخص است که این قبه قبل از سال ۱۳۳۵ مورد مرمت قرار گرفته است. وضعیت مدرسه ضیاییه نیز در تصویر زیر کاملاً، مشخص است.
عکس زیر وضعیت این بنا را در سال ۱۳۴۸، در کنار مدرسه ضیاییه نشان میدهد.
در تصویر زیر که از داخل بنا تهیه شده میتوانید، محراب و همچنین قسمتی از کتیبه کوفی نقش بسته در گریوار گنبد را مشاهده کنید. متن این کتیبه آیاتی از سوره مبارکه بقره (آیه الکرسی) است.
این کتیبه و دیگر کتیبه‌های موجود در این بنا، سال‌ها پیش توسط کارشناسان میراث فرهنگی یزد با تزریق مواد شیمیایی، تثبیت شده‌اند.
تصویر زیر طرح گچ‌بری اسلیمی محراب این بنا را نشان میدهد:
در تصویر زیر به گوشه سازی‌ها توجه نمایید:
آرتور پوپ در جلد هشتم کتاب «بررسی هنر ایران» می‌نویسد :
(در بقعه دوازده امام یک راه حل فوق‌العاده ابتکاری برای این مسئله (قرار دادن گنبد بر روی پلان مربع) فراهم شده است. داخل گوشواره از سه قاب قوسی تشکیل شده است؛ شامل یک نیم گنبد گود متصل و تقویت شده با دو قاب ربع گنبدی کم عمق زیرین که همه در طرف بالا و بیرون با هم یکی شده و دور گنبد را نگه داشته‌اند. این راه حلی شجاعانه، ساده و نیرومند است که به خوبی نیروهای ساختمانی مؤثر را نشان میدهد.)
در ادامه تعدادی از نقشه‌های مربوط به این بنا را مشاهده می‌کنید :
پلان:
مقطع :
نمای اصلی :
در قسمتهای بعدی این مطلب به بررسی آثار باقی‌مانده از هفت مورد یاد شده، میپردازیم.
توضیحات |
|
1- قسمتهای قبل این مطلب را میتوانید از لینکهای زیر مطالعه نمایید : 2- جهت شناخت بیشتر قبه دوازده امام یزد به کتاب ارزشمند هزار سال استواری - تألیف دکتر رضا ابوئی مراجعه نمایید. |
| منابع |
|
این منابع متعلق به تمامی قسمتهای این مطلب است که بتدریج منتشر میشود . 1- معرفی مختصر ارگ حکومتی شهر یزد – واحد مطالعات – سازمان میراث فرهنگی – 1382 2- از شار تا شهر – دکتر سید محسن حبیبی – انتشارات دانشگاه تهران. 3- یادگارهای یزد – تدوین ایرج افشار – جلد دوم. 4- مزار جوی هرهر – مظلومترین مزار یزد – تالیف حبیب مهرنیا. 5- عکسهای اصلی : پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی یزد . 6- نقشه ثبتی بافت تاریخی یزد : سازمان میراث فرهنگی استان یزد. 7- هزار سال استواری - تألیف دکتر رضا ابوئی. 8- عکسهای هوایی مایل توسط آقای مهدی خبره دست تهیه شده اند. 9-نقشه ها: مرکز اسناد میراث فرهنگی یزد. |
| حق تکثیر |
|
امانت داری و اخلاق مداری – در هنگام استفاده از مطالب وبلاگ، ذکر منبع را فراموش نکنید.
|
