مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر یزد در سال 1313 شمسی با شماره 206 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر یزد در سال 1313 شمسی با شماره 206 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مسجد جامع یزد

دوستان عزیز و همراه به وبلاگ مسجد جامع یزد خوش آمدید:

با توجه به تعطیلی میهن بلاگ، وبلاگ مسجد جامع یزد از آدرس mosque.mihanblog.com به آدرس mosquee.blog.ir انتقال یافت.


با تشکر: مجتبی کارگر

آخرین نظرات
نویسندگان

۲ مطلب در آذر ۱۳۸۹ ثبت شده است

 

در قسمت قبل هفت مکان تقریبا مهم را نام بردیم که رابطه تنگاتنگی با مسجد جامع یزد داشته اند . از این هفت مورد ،ارگ حکومتی را بررسی کردیم و در این مطلب قصد داریم درباره میدان سعادت یا میدان ارگ صحبت کنیم .

این میدان در تصویر زیر با شماره 3 مشخص شده است .

 

موقعیت مسجد جامع یزد

 

موقعیت این میدان را میتوانید در عکس هوایی سال 1335 نیز مشاهده نمایید .

 

موقعیت میدان سعادت

 

 

در عکس فوق مشاهده مینمایید که قبل از سال 1335 ، این میدان کاملا از بین رفته است . دربعضی از متون تاریخی از این میدان بنام میدان قلعه نیز یاد شده است. در کتاب تاریخ جدید یزد ، در چند پاراگراف مختلف به این میدان اشاره شده است .

قسمت بیرونی این میدان از طریق کوچه ای به نام تل خاکستر به مسجد جامع دسترسی داشته است.(عکس فوق را مشاهده نمایید)

در تصویر زیر طرحی از دکتر محمود توسلی و همچنین عکسی که به عنوان پایه طرح از آن استفاده شده، مشاهده مینمایید.(عکس در سال 1285 شمسی از قسمت داخلی ارگ حکومتی یزد تهیه شده است).

میدان سعادت یا میدان قلعه

 

همچنین عکسی از این میدان را در حدود سالهای 1303 و 1304 شمسی مشاهده مینمایید.

دلیل تفاوت فضای عکس با فضای طرحی که دکتر محمود توسلی کشیده اند این است که ،میدان قلعه دارای دو قسمت بوده است، یک قسمت فضایی که داخل ارگ بوده و قسمت دیگر،فضای بزرگتری است که در بیرون قلعه است. عکاسی که تصویر زیر را تهیه کرده ، از قسمت بیرونی این میدان تصویر برداری کرده است. مکان عکاس دقیقا برروی سردر ورودی ارگ حکومتی از داخل شهر است.

به نظر میآید در تصویر زیر ،عوامل حکومتی حضور دارند.

میدان سعادت یا میدان قلعه

 

در قسمتهای بعدی به ادامه توضیحات در مورد مکانهای اطراف مسجد جامع یزد میپردازیم.

 

 


 

 

 

توضیحات

 

قسمتهای قبل این مطلب را میتوانید از لینکهای زیر مطالعه نمایید :

قسمت اول

قسمت دوم

 

 

 منابع
 

این منابع متعلق به تمامی قسمتهای این مطلب است که بتدریج منتشر میشود .

1-     معرفی مختصر ارگ حکومتی شهر یزد – واحد مطالعات – سازمان میراث فرهنگی – 1382

2-     از شار تا شهر – دکتر سید محسن حبیبی – انتشارات دانشگاه تهران

3-     یادگارهای یزد – تدوین ایرج افشار – جلد دوم

4-     مزار جوی هرهر – مظلومترین مزار یزد – تالیف حبیب مهرنیا

5-     عکسهای اصلی  : پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی یزد

6-     نقشه ثبتی بافت تاریخی یزد : سازمان میراث فرهنگی استان یزد

 

 

 

۲ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۸۹ ، ۲۱:۳۳
مجتبی کارگر

 

در قسمت قبل مناره های مسجد جامع یزد را از لحاظ تصویری بررسی کردیم ، در این قسمت قصد داریم مقداری مناره ها را از نظر نوع ساخت وساز بررسی کنیم .

دو راه پله بودن یکی از مناره های مسجد جامع یزد، جزئی از ویژگیهای مسجد است که داستانهای فراوانی برای آن نیز ساخته شده است . به شمار آوردن این ویژگی جزء ویژگیهای شاخص مسجد جامع یزد ، به این معنا نیست که در جایی دیگر از ایران مناره دو راه پله پیدا نمیشود ، بلکه تنها ارتفاع آن مهم است ، زیرا در جاهای دیگر ایران ، مناره دوراه پله وجود دارد ، اما نه با این ارتفاع .

ارتفاع کلی مناره از بالای سردر در حدود 21 متر و  ارتفاع قسمتی از مناره که دو راه پله را در خود جای داده در حدود 14 متر است . قطر مناره ها اندکی باهم تفاوت دارند و از لحاظ ظاهری هیچگونه تفاوت محسوسی با هم ندارند. تنها مناره تک راه پله ای اندکی (در حد 12 سانتیمتر) ارتفاع بیشتری نسبت به مناره دو راه پله ای دارد.

ذوق و سلیقه و هوش معمار باعث شده است تا دو مناره از لحاظ ظاهر تفاوت چندانی نداشته باشند ، اما از لحاظ داخلی کاملا متفاوت از یکدیگر باشند.

با هم نگاهی به ساختار مناره تک  راه پله می اندازیم :

مقطع مناره مسجد جامع یزد

در مقطع فوق که از مناره تک راه پله رسم شده است میتوانید ، دو مقطع افقی از مناره را مشاهده نمایید . ابتدا مقطع (الف) که از پایین مناره و نقطه شروع راه پله رسم شده و دیگری مقطع (ب) که از بالاترین قسمت راه پله رسم شده است .

هرچه راه پله بطرف بالا پیش میرود از پهنای آن کاسته شده و فضا تاریکتر میشود ، بنابراین معمار حفره هایی را جهت نورگیری در بدنه مناره قرار داده است .

عکس زیر شروع راه پله را نشان میدهد :

ورودی راه پله مناره مسجد جامع یزد

 

عکس زیر در میانه راه پله است . اگر به ارتفاعی که توسط دوربین ، عکاسی شده توجه کنید ، متوجه خواهید شد که فاصله کف پله تا سقف ، اندکی از قد انسان کوتاهتر است ، این ارتفاع در مناره دوراه پله کمتر میشود ، زیرا معمار باید این فاصله را برای دو مسیر مجزا بصورت عادلانه تقسیم کند .

 

راه پله مناره مسجد جامع یزد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عکس زیر بالاترین قسمت راه پله در مناره یک مسیره را نشان میدهد :

حال که مناره تک راه پله را شناختیم ، بهتر است نسبت به مناره دو راه پله نیز شناخت بهتری پیدا کنیم .

 

 

در قسمت قبل عکسهایی از ساختار دو مسیر مجزا در مناره ، قرار داده شد ، در این بخش قصد داریم بیشتر آن را مورد بررسی قرار دهیم .

 

 

تصویر زیر مقاطع مختلفی از مناره دو مسیره را نشان میدهد :

 

 

مقطع مناره مسجد جامع یزد

در تصویر فوق ، مقطع افقی (ج) پایینترین قسمت مناره و مقطع افقی (د) بالاترین قسمت مناره را نشان میدهد .

 

 

معمار با استفاده از هوش خود دو راه پله گرد را درون هم جای داده و این امکان را فراهم آورده تا دو نفر همزمان با هم و بدون اینکه همدیگر را در طول مسیر ببینند ، از مناره بالا یا پایین بروند . برای درک بهتر ساختار این دو راه پله ، وبلاگ مسجد جامع یزد اقدام به تهیه مدل ساده شده مناره کرده است که تصویر آن را در زیر مشاهده میکنید :

 

 

مدل مناره مسجد جامع یزد

 

همانطور که از تصویر فوق مشخص است ، دو مسیر مجزا بوسیله دو رنگ سبز و قرمز تفکیک شده اند.

اگر مقاطع دو مناره را باهم مقایسه کنید ، متوجه خواهید شد که ارتفاع راه پله در مناره دو مسیره کمتر است ، اما این امر توسط انسانی که در حال حرکت در مسیر راه پله است ، احساس نمیشود .

 

 

در مناره دو مسیره ، معمار با درایت تمام ، تعداد حفره های نورگیر را بیشتر و در فواصل منظم تر قرار داده است زیرا فضا در مناره دو مسیره هرچه بالاتر میرود ، نه تنها باریکتر میشود ، بلکه بدلیل ارتفاع کم سقف، تنگی مکان بیشتر احساس میشود اما با وجود حفره های بیشتر در طی مسیر از بار تنگی فضا کاسته میشود ، بنابراین مناره دو مسیره از لحاظ روشنایی مسیر از مناره دیگر بهتر است .

 

 

تصویر زیر دید ناظر را از نورگیر مناره به بیرون ، نشان میدهد :

 

 

 

مناره مسجد جامع یزد

 

 

 

تصویر زیر راه پله را تقریبا در قسمت شروع نشان میدهد :

 

تصویر زیر انتهای دو مسیر مجزا را ، نشان میدهد :

در قسمتهای بعد به شرح مختصری در مورد طریقه کاشیکاری مناره (در زمان حاضر) و مقداری از جزئیات باقیمانده میپردازیم .

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

توضیحات

  در مورد ساخت مناره ها ، داستانهای زیادی نقل شده است که ،واقعیت یا کذب بودن آن بر کسی مشخص نیست .

 

 

 منابع
 

نقشه ها : از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری یزد – مرکز اسناد.

 

 

عکسها : وبلاگ مسجد جامع یزد .

 

 

 

 حق تکثیر
امانتداری و اخلاق مداری – در هنگام استفاده از مطالب وبلاگ ، ذکر منبع را فراموش نکنید.

 

۶ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۴ آذر ۸۹ ، ۰۷:۵۶
مجتبی کارگر